«Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ίσοι: ο Δημιουργός τους έχει προικίσει με ορισμένα αναφαίρετα δικαιώματα. Ανάμεσα στα δικαιώματα αυτά συγκαταλέγονται η ζωή, η ελευθερία και η αναζήτηση της ευτυχίας. Οι κυβερνήσεις ιδρύονται για να εγγυώνται αυτά τα δικαιώματα και η εξουσία τους απορρέει από τη συναίνεση των κυβερνωμένων».
Ο Τόμας Τζέφερσον γεννήθηκε στις 13 Απριλίου 1743 στο Σάντγουελ, της Βιρτζίνια. Ο πατέρας του, Πίτερ Τζέφερσον, ήταν άνθρωπος που αγαπούσε τη ζωή της υπαίθρου και αφιέρωνε το χρόνο του στην αξιοποίηση της φυτείας του. Η μητέρα του, Τζέιν Ράντολφ, ανήκε σε μια από τις πιο παλιές και εύπορες οικογένειες της Βιρτζίνια. Λόγω της συγγένειας με τους Ράντολφ, οι Τζέφερσον έγιναν κοινωνικά αποδεκτοί, και ανήκαν στην αριστοκρατία της Βιρτζίνια, χωρίς να είναι ιδιαίτερα εύποροι. Ο νεαρός Τόμας ήταν ο πρώτος από τα αγόρια, και όταν ο Πίτερ πέθανε το 1757, αφήνοντας σχεδόν φτωχή την οικογένεια, ο νεαρός Τόμας έγινε αρχηγός της οικογένειας. Ο πατέρας του ωστόσο πίστευε στην πρόοδο και είχε καταφέρει να ωθήσει το νεαρό Τόμας στις σπουδές.
Από το 1760 έως το 1762 κάνει σπουδές στο κολέγιο Γουλιέλμου και Μαρίας, στο Γουίλιαμσμπεργκ, που ήταν και το μοναδικό ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα στο Νότο. Εκεί γνωρίζει ένα σκοτσέζο μαθηματικό, τον Γ. Σμολ, πνευματικό δάσκαλο των διαφωτιστών, από τον οποίο επηρεάστηκε ως προς τις νέες ιδέες του. Αυτή την περίοδο της ζωής του στο Γουίλιαμσμπεργκ, ο Τζέφερσον γνώρισε την κοσμική ζωή της βρετανικής αποικίας, απέκτησε κοινωνικότητα, μπήκε στα πιο εσωτερικά πράγματα της αποικιακής κυβέρνησης και άρχισε να μαθαίνει βιολί. Εκεί γνώρισε και το νομοδιδάσκαλο Τζορτζ Γουίθ, που τον επηρέασε να ασχοληθεί με τα νομικά.
Όταν τέλειωσε τις σπουδές του, γράφτηκε στη νομική σχολή του Γενικού Δικαστηρίου της Βιρτζίνια. Στην ουσία, η Νομική ήταν το σκαλοπάτι για να ασχοληθεί με την πολιτική, όπως άλλωστε οι περισσότεροι πατέρες της αμερικανικής δημοκρατίας.Η πολιτική καριέρα του Τζέφερσον ξεκινά το 1769 με την είσοδό του στη Βουλή των Αστών, σαν αντιπρόσωπος της κομητείας του Άλμπεμαρλ. Εκτός από την πολιτική και τη δικηγορία ο Τζέφερσον αγαπούσε τη ζωή στην ύπαιθρο, τη φύση, τη γεωπονία. Άλλωστε είχε μεγαλώσει στη φυτεία στο Σάντγουελ, την οποία και είχε κληρονομήσει. Εκεί διάλεξε μια περιοχή που ονόμασε Μοντισέλο (μικρό βουνό), για να εκφράσει την αγάπη του για την αρχιτεκτονική, επηρεαζόμενος από τα πρότυπα του ιταλού αρχιτέκτονα της αναγέννησης Παλάντιο, που είχε εκδώσει το 1570 το έργο «Τέσσερα Βιβλία», τη Βίβλο όλων των οπαδών του κλασικισμού.
Το Μοντισέλο ολοκληρώθηκε μετά την επιστροφή του Τζέφερσον από τη Γαλλία και ήταν κατασκευασμένο πάνω σε κλασσικά πρότυπα. Το 1770 άρχισε μια αντιπαλότητα ανάμεσα στους βρετανούς στρατιώτες και στους αμερικανούς αποίκους, η οποία ήταν πιο έντονη στη Βιρτζίνια και στην Μασαχουσέτη. Τό 1774 σαν μέλος της Βουλής των Αστών ο Τζέφερσον συνέταξε το 1ο γνωστό του κείμενο, τη «Συνοπτική Έκθεση των Δικαιωμάτων της Βρετανικής Αμερικής», όπου υπερασπίζεται τα δικαιώματα που είχαν οι άποικοι να ακούγονται. Το 1775, με τη μάχη του Λέξινγκτον και του Κόνκορντ κοντά στη Βοστώνη, ξεκινά η ρήξη ανάμεσα στους Βρετανούς και τους Αμερικάνους. Στο ηπειρωτικό Κογκρέσο, στη Φιλαδέλφεια το 1776, παρευρίσκονταν δεκατρείς αντιπρόσωποι των αποικιών, οι οποίες είχαν γίνει κυρίαρχες πολιτείες. Ο Τζέφερσον αντιπροσώπευσε τη Βιρτζίνια. Δημιουργήθηκε μια επιτροπή για να ετοιμαστεί μια διακήρυξη, και αυτή πρότεινε στον Τζέφερσον να τη συντάξει. Εκείνος χρειάστηκε τρεις βδομάδες για να γράψει το κείμενο της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας, που έγινε αποδεκτό από το Κογκρέσο στις 4 Ιουλίου του 1776.
Στη συνέχεια, άντρες της επιτροπής, όπως ο Βενιαμίν Φραγκλίνος, ο Τζον Άνταμς, συμμετείχαν στη διαμόρφωση του, το σμίκρυναν, το έκαναν πιο ήπιο, και κάποια κομμάτια τα αφαίρεσαν, όπως ένα απόσπασμα με το οποίο έριχναν στο βασιλιά της Αγγλίας την ευθύνη για το καθεστώς της δουλείας. Γι’ αυτό θεωρείται ακόμα αποτέλεσμα συλλογικής δουλειάς, αλλά η βάση του κειμένου ανήκει στον Τζέφερσον. Για τον ίδιο τον Τζέφερσον, από τότε κόβονται οι δεσμοί του με τη βασιλεία. Μετά το συνέδριο της Φιλαδέλφειας το 1776 και μέχρι το τέλος του πολέμου της Ανεξαρτησίας ο Τζέφερσον εξαφανίζεται από την εθνική πολιτική σκηνή και επιστρέφει στη Βιρτζίνια, όπου ήταν εισηγητής σημαντικών μεταρρυθμίσεων.
Μέσα από αυτές βλέπουμε το διαφωτιστικό πνεύμα από το οποίο χαρακτηριζόταν. Πίστευε ότι η εκκλησία δεν πρέπει να έχει σχέση με το κράτος, αλλά αντιμετώπισε μεγάλη αντίδραση. Μέχρι τότε η μισθοδοσία των ιερέων της Αγγλικανικής εκκλησίας ήταν από τα χρήματα των φορολογουμένων. Συνέταξε επίσης το νόμο για την ανεξιθρησκεία, που θα ψηφίστηκε αργότερα, όταν ο Τζέφερσον ήταν στο Παρίσι. Πρότεινε μεταρρύθμιση στο κληρονομικό σύστημα, που μέχρι τότε ήταν βασισμένο στην αριστοκρατική αγγλική παράδοση και υπήρχε άνιση διανομή της κληρονομιάς. Άλλη μεταρρύθμιση ήταν αυτή που αφορούσε το δικαστικό σύστημα και την απονομή της δικαιοσύνης. Πρότεινε μάλιστα την κατάργηση της θανατικής ποινής επηρεασμένος από τον Μπεκαρία, διάσημο νομικό και γνωστό για το έργο του «Εγκλήματα και τιμωρίες». Δεν κατάφερε άμεσα κάτι, αλλά έθεσε το σπόρο για αλλαγές.
Σαν φωτισμένος της εποχής του, ενδιαφερόταν άμεσα για την παιδεία και πίστευε ότι έπρεπε να καταπολεμηθεί ο αναλφαβητισμός. Γι’ αυτό πρότεινε εκπαίδευση τριών βαθμίδων και ήταν υπέρμαχος της άποψης ότι τα παιδιά έπρεπε να μάθουν αρχαίες γλώσσες, όπως λατινικά και ελληνικά, αλλά και διάφορες επιστήμες, γιατί έτσι η διαμόρφωση του σύγχρονου ανθρώπου θα ήταν πιο ολοκληρωμένη. Το πρόγραμμα που πρότεινε ήταν τόσο επαναστατικό, που μπορεί να συγκριθεί μόνο με το αντίστοιχο της Γαλλικής επανάστασης. Το 1780 εκλέγεται μέλος της Αμερικανικής Φιλοσοφικής Εταιρείας στη Φιλαδέλφεια. Το 1783 εκλέγεται αντιπρόσωπος της Βιρτζίνια στο Κογκρέσο στη Φιλαδέλφεια και συνεχίζει με τις ριζοσπαστικές νομοθετικές προτάσεις του. Πρότεινε το νεοσύστατο κράτος να κόψει δικό του νόμισμα, βασισμένο στη δεκαδική διαίρεση, όπως και την επέκταση των πολιτειών προς τη δύση.
Στη βουλευτική περίοδο του Τζέφερσον δεν έγινε καμιά αλλαγή. Αυτές ήρθαν λίγο αργότερα, με τη δημιουργία του δολαρίου σαν εθνικό νόμισμα αλλά και την ανάπτυξη των μελλοντικών πολιτειών. Άλλος σημαντικός σταθμός στη ζωή του Τζέφερσον ήταν ο διορισμός του στη Γαλλία σαν υπουργός. Όπως αναφέρει ο ίδιος στα απομνημονεύματά του, «το Κογκρέσο αποφάσισε να διορίσει έναν υπουργό, υφιστάμενο του κ. Άνταμς και του Δόκτορα Φραγκλίνου, για να διαπραγματευτεί τις εμπορικές συνθήκες με τα ξένα κράτη». Ωστόσο, το Μάρτιο του 1785 ο Τζέφερσον αντικαθιστά τον Φραγκλίνο και παρουσιάζεται στο Λουδοβίκο ΙΣΤ. Κατά τη διάρκεια της διπλωματικής του αποστολής στη Γαλλία, προσπάθησε να βελτιώσει τις σχέσεις ανάμεσα στη Γαλλία και τις Ηνωμένες πολιτείες, γιατί σαν εκφραστής των Διαφωτιστών αλλά και οπαδός της φιλελεύθερης οικονομίας - που εφευρέθηκε από τον Άνταμ Σμιθ - πίστευε ότι η κατάργηση των συνόρων θα διευκόλυνε τις εμπορικές συναλλαγές προς όφελος όλων. Αυτός ήταν ένας λόγος που έκανε αρκετά ταξίδια στην Ολλανδία, στις κάτω Χώρες , στην περιοχή του Ρήνου, στην Ιταλία.
Ακόμη, πίστευε στις αξίες και τα ιδεώδη τόσο της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας όσο και της αρχαίας Ελλάδας. Για την αρχαία Ελλάδα έλεγε: «Είμαστε όλοι υποχρεωμένοι στους αρχαίους Έλληνες για το ΦΩΣ εκείνο που μας οδήγησε μακριά από το σκοτάδι»
Κατά τη διαμονή του στο Παρίσι συναναστρεφόταν μεγάλους στοχαστές της εποχής, όπως το Λαβουαζιέ, το Μπιφόν, τον πιο επιφανή από τους φυσιολάτρες, την πρώην ηγερία του Ζαν Ζακ Ρουσσώ, τον Βολνέ, που τον μύησε στην Αιγυπτιολογία, το γιατρό Καμπανί, που είχε γράψει το «Σχέσεις μεταξύ της Φυσικής και Ηθικής Υπόστασης του Ανθρώπου», το γάλλο φιλόσοφο Ντεστί ντε Τρασί, που είχε γράψει ένα δοκίμιο σχετικά με το «Πνεύμα των Νόμων» του Μοντεσκιέ. Ακόμη συναναστρεφόταν με το δούκα ντε Λα Ροσφουκό, ο οποίος ήταν υποστηρικτής και μεταφραστής του βιβλίου «Τα συντάγματα των 13ων Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής». Αυτό εκδόθηκε το 1783 και είχε μεγάλη απήχηση τους πολιτικούς αναθεωρητές της εποχής, γιατί είχε μια πλήρη καταγραφή των ιδεών των Διαφωτιστών.
Ο Τζέφερσον υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας, στο Παρίσι, των γεγονότων της εκπνοής του παλαιού καθεστώτος και της έναρξης της Γαλλικής επανάστασης. Έζησε και την κατάληψη της Βαστίλης. Όπως αναφέρει στην αυτοβιογραφία του, «βρισκόμουν σε επαφή με τους αρχηγούς πατριώτες της Εθνοσυνέλευσης. Επειδή προερχόμουν από μια χώρα που έχει περάσει από ανάλογες μεταρρυθμίσεις, μου εμπιστεύονταν τις σκέψεις τους». Με μερικούς από αυτούς, όπως ο Λαφαγιέτ ή ο Λα Ροσφουκό, ήταν και προσωπικοί φίλοι. Όταν αναγγέλθηκε η σύγκληση των Γενικών Τάξεων, ο Τζέφερσον αναδείχτηκε σε άνθρωπο με σημαντικό ρόλο για τη διαμόρφωση της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Τον Ιούλιο του 1789 ο Λαφαγιέτ έδωσε στην Εθνοσυνέλευση ένα σχέδιο της «Ευρωπαϊκής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη», που ήταν αποτέλεσμα των συναντήσεων με τον Τζέφερσον. Γενικότερα, ο Τζέφερσον επηρέασε τις προτάσεις τόσο για τη νομοθετική εξουσία όσο και για το Σύνταγμα που προτάθηκε. Η προσφορά του στη Γαλλία ήταν σημαντική, γι’ αυτό και από το 1801 ήταν μέλος του Ινστιτούτου της Γαλλίας. Ο Τζέφερσον έφυγε από το Παρίσι το Σεπτέμβριο του 1789. Με την επιστροφή του στην Αμερική του έγινε πρόταση, από τον Τζορτζ Ουάσιγκτον, να γίνει υπουργός των Εξωτερικών, ένα από τα πέντε μέλη της κυβέρνησης της χώρας. Αυτό ήταν το πρώτο βήμα που τον οδήγησε στη συνέχεια στην ανάληψη της προεδρίας από το 1801 έως το 1809. Ήταν ο τρίτος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών.
Επίσης ήταν πρόεδρος της Αμερικανικής Φιλοσοφικής Εταιρείας από το 1797 έως το 1814. Ο Τζέφερσον πέθανε στις 4 Ιουλίου του 1826, σχεδόν μισό αιώνα μετά τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας. Στη Νότια Ντακότα των Η.Π.Α, υπάρχει το μνημείο των τεσσάρων προέδρων (Τζορτζ Ουάσινγκτον, Τόμας Τζέφερσον, Θεόντορ Ρούζβελτ και Αβραάμ Λίνκολν) που σμιλεύτηκαν σε γρανίτη στο βουνό Ράσμορ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου